Tác phẩm hội họa - Ngành nghệ thuật sử dụng màu vẽ để thể hiện ý tưởng nghệ thuật

Bạn có biết hội họa là gì? Hội họa là một ngành nghệ thuật trong đó con người sử dụng màu vẽ để tô lên một bề mặt như là giấy, hoặc vải,… để thể hiện các ý tưởng nghệ thuật. 

Lịch sử phát triển của hội họa

Lịch sử hội họa được bắt đầu từ những hiện vật của người tiền sử và trải dài theo tất cả các nền văn hóa. Nó thể hiện một sự liên tục từ truyền thông Cổ đại mặc dù vẫn trải qua những thời kỳ gián đoạn. Vượt qua các nền văn hóa, sự trải dài của các lục địa và hàng thiên niên kỷ, lịch sử hội họa vẫn là một dòng sông đang cuộn chảy của sự sáng tạo mà vẫn được tiếp nối ở thế kỷ XXI.

Hội họa thời tiền sử

Những bức tranh lâu đời nhất khoảng 40.000 năm tuổi. José Luis Sanchidrián tại trường Đại học Cordoba, Tây Ban Nha, tin rằng những bức tranh này dường như được vẽ bởi người Neanderthals hơn là con người hiện đại thời kỳ đầu. Các hình ảnh tại hang động Chauvet nước Pháp được cho rằng có khoảng 32.000 năm tuổi. Chúng được khắc và vẽ bằng cách sử dụng màu đất son đỏ và chất bột màu đen thể hiện các hình ảnh về ngựa, tê giác, sư tử, trâu, voi ma mút và thói quen săn bắn của con người. Có rất nhiều ví dụ về các bức tranh trong hang động trên toàn thế giới như ở Pháp, Ấn Độ, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Trung Quốc, Úc… Rất nhiều những phỏng đoán khác nhau được đặt ra về ý nghĩa của những bức tranh này đối với người tạo ra chúng. Người tiền sử có thể vẽ những động vật này để “bắt” được linh hồn hay tinh thần của chúng nhằm săn bắn chúng dễ dàng hơn hoặc các bức tranh có thể tượng trưng cho một cái nhìn tâm linh và tỏ lòng tôn kính với thiên nhiên xung quanh. Chúng cũng có thể là kết quả của những nhu cầu cơ bản được thể hiện rằng chúng là bẩm sinh đối với con người, hoặc chúng có thể nhằm mục đích truyền tải thông tin thực tế.

Hội họa cổ đại

Hội họa cổ đại là thuật ngữ chỉ các tác phẩm hội họa được tạo ra trong các nền văn minh cổ đại như Ai Cập, Mesopotamia, Hy Lạp, La Mã, Trung Quốc, Ấn Độ… Các tác phẩm hội họa cổ đại thường phục vụ cho các mục đích thực dụng, tôn giáo hoặc chính trị. Chúng thể hiện các hình ảnh về các vị thần, vua chúa, chiến tranh, cuộc sống hàng ngày… Các tác phẩm hội họa cổ đại có nhiều phong cách và kỹ thuật khác nhau tùy theo từng nền văn hóa và thời kỳ. Một số ví dụ nổi tiếng của hội họa cổ đại là:

• Các bức tranh trên đồ gốm Hy Lạp: Các bức tranh này được vẽ trên các bình, chén, lọ… bằng màu đen hoặc đỏ trên nền sáng. Các bức tranh thường miêu tả các nhân vật thần thoại, các cuộc chiến, các môn thể thao hay các hoạt động sinh hoạt.
• Các bức tranh trong lăng mộ Ai Cập: Các bức tranh này được sơn trên bùn thạch cao hay đá vôi trong các lăng mộ của các pharaon hay quý tộc. Các bức tranh thường miêu tả cuộc sống sau khi chết của người chết, các lễ nghi tôn giáo hay các cảnh quan thiên nhiên.
• Các bức tranh tường La Mã: Các bức tranh này được sơn trực tiếp lên tường trong các ngôi nhà, công trình công cộng hay lăng mộ. Các bức tranh thường miêu tả các cảnh quan, hoa lá, con vật, con người hay các cảnh trí giả.

Các thể loại hội họa

Có rất nhiều cách để phân loại các tác phẩm hội họa theo các tiêu chí khác nhau như phong cách, kỹ thuật, chủ đề… Tuy nhiên, một trong những cách phân loại phổ biến và quen thuộc nhất là theo chủ đề của tác phẩm. Dựa theo tiêu chí này, có ba thể loại hội họa chính là:

• Chân dung: Là thể loại hội họa miêu tả khuôn mặt hoặc toàn thân của một người hay một nhóm người. Mục đích của chân dung là để ghi lại nét đặc trưng của người được vẽ, biểu lộ tính cách hay cảm xúc của họ hoặc khắc họa một sự kiện quan trọng trong cuộc đời họ. 

) của Vincent van Gogh hay [Chân dung Barack Obama] của Kehinde Wiley.

• Phong cảnh: Là thể loại hội họa miêu tả một khung cảnh tự nhiên hay đô thị. Mục đích của phong cảnh là để ghi lại vẻ đẹp hay sự biến đổi của thiên nhiên, thể hiện quan điểm hay cảm nhận của họa sĩ về một địa điểm hay một khoảnh khắc nào đó. Một số ví dụ nổi tiếng của phong cảnh là [Đêm sao] của Vincent van Gogh, [Cầu Nhật Bản] của Claude Monet hay [Thành phố New York] của Edward Hopper.
• Trừu tượng: Là thể loại hội họa không miêu tả các đối tượng cụ thể mà chỉ sử dụng các hình dạng, màu sắc, đường nét… để thể hiện các ý nghĩa hay cảm xúc của họa sĩ. Mục đích của trừu tượng là để khơi gợi sự tưởng tượng hay sự liên tưởng của người xem, không bị ràng buộc bởi các quy luật về hình thức hay thực tế. Một số ví dụ nổi tiếng của trừu tượng là [Đỏ, vàng, xanh] của Wassily Kandinsky, [Guernica] của Pablo Picasso hay [Màu xanh] của Yves Klein.

Các kỹ thuật hội họa

Có rất nhiều kỹ thuật hội họa được sử dụng bởi các họa sĩ để tạo ra các tác phẩm hội họa. Mỗi kỹ thuật có những đặc điểm và ưu nhược điểm riêng. Các kỹ thuật hội họa có thể được phân loại theo loại màu vẽ hoặc theo loại bề mặt được vẽ. Dưới đây là một số kỹ thuật hội họa phổ biến:

• Sơn dầu: Là kỹ thuật sử dụng màu dầu để vẽ lên các bề mặt như vải, gỗ, giấy… Màu dầu có đặc tính là lâu khô, cho phép họa sĩ có thể chỉnh sửa hoặc trộn màu dễ dàng. Màu dầu cũng có độ bền cao và có hiệu ứng ánh sáng đẹp. Tuy nhiên, màu dầu cũng có nhược điểm là khó lau chùi, có mùi khó chịu và có thể gây dị ứng cho da. Một số ví dụ nổi tiếng của sơn dầu là [Bữa ăn cuối] của Leonardo da Vinci, [Hoa sen] của Nguyễn Phan Chánh hay [Người bán hoa] của Đặng Xuân Hòa.
• Sơn nước: Là kỹ thuật sử dụng màu nước để vẽ lên các bề mặt như giấy, vải, gỗ… Màu nước có đặc tính là khô nhanh, cho phép họa sĩ có thể tạo ra các lớp màu trong suốt và nhẹ nhàng. Màu nước cũng có ưu điểm là dễ sử dụng, rẻ tiền và không gây ô nhiễm. Tuy nhiên, màu nước cũng có nhược điểm là khó chỉnh sửa, dễ bị phai màu và khó tạo ra các hiệu ứng đậm nét. Một số ví dụ nổi tiếng của sơn nước là [Cô gái với bông tai ngọc trai] của Johannes Vermeer, [Thiên nga] của Nguyễn Gia Trí hay [Hoa hồng] của Nguyễn Thành Chương.
• Sơn mài: Là kỹ thuật sử dụng màu mài để vẽ lên các bề mặt như gỗ, đá, sắt… Màu mài là loại màu được làm từ các chất hữu cơ như nhựa cây, sáp ong, dầu thực vật… Màu mài có đặc tính là có độ bóng cao, có khả năng chống ẩm và chống mối mọt. Màu mài cũng có ưu điểm là có độ bền lâu và có thể tạo ra các hiệu ứng ánh sáng phức tạp. Tuy nhiên, màu mài cũng có nhược điểm là khó sử dụng, đắt tiền và cần nhiều thời gian để hoàn thành. Một số ví dụ nổi tiếng của sơn mài là [Bức tranh Quốc tổ Hùng Vương] của Nguyễn Sáng, [Bức tranh Bác Hồ] của Trần Văn Cẩn hay [Bức tranh Đồng quê] của Nguyễn Tường Lân.

Các phong cách hội họa

Có rất nhiều phong cách hội họa được hình thành và phát triển theo thời gian và không gian. Mỗi phong cách hội họa có những đặc điểm và giá trị riêng. Các phong cách hội họa có thể được phân loại theo các tiêu chí khác nhau như thời kỳ, địa lý, tư tưởng… Dưới đây là một số phong cách hội họa tiêu biểu:

• Cổ điển: Là phong cách hội họa tuân theo các quy tắc về tỷ lệ, cân bằng, đối xứng và thẩm mỹ truyền thống. Phong cách cổ điển thể hiện sự kính trọng và bắt chước các tác phẩm hội họa của Hy Lạp và La Mã cổ đại. Phong cách cổ điển có ảnh hưởng lớn đến các phong cách sau này như Baroque, Rococo hay Neoclassicism. Một số ví dụ nổi tiếng của phong cách cổ điển là [Vịnh Baiae] của Claude Lorrain, [Vịnh Naples] của Joseph Wright hay [Vịnh Naples] của William Turner.
• Lãng mạn: Là phong cách hội họa phản ứng lại phong cách cổ điển bằng cách nhấn mạnh vào sự tự do, cá nhân và cảm xúc của người nghệ sĩ. Phong cách lãng mạn thể hiện sự say mê và ngưỡng mộ với thiên nhiên hoang dã, lịch sử quá khứ hay các chủ đề phiêu lưu và tưởng tượng. Phong cách lãng mạn có ảnh hưởng lớn đến các phong cách sau này như Realism, Impressionism hay Symbolism. 

Hiện đại: Là phong cách hội họa phá vỡ các quy tắc và truyền thống của hội họa trước đó bằng cách thử nghiệm các kỹ thuật, phương pháp và chủ đề mới. Phong cách hiện đại thể hiện sự đổi mới và sáng tạo của người nghệ sĩ trong bối cảnh xã hội và văn hóa đang thay đổi nhanh chóng. Phong cách hiện đại bao gồm nhiều phong cách con như Impressionism, Cubism, Expressionism, Surrealism, Pop Art… Một số ví dụ nổi tiếng của phong cách hiện đại là [Nắng chiều] của Claude Monet, [Les Demoiselles d’Avignon] của Pablo Picasso hay [Campbell’s Soup Cans] của Andy Warhol.

Đương đại: Là phong cách hội họa xuất hiện từ thế kỷ XX đến nay. Phong cách đương đại không có một định nghĩa chính thức hay một tiêu chuẩn nhất quán. Phong cách đương đại thể hiện sự đa dạng và phong phú của người nghệ sĩ trong việc sử dụng các nguồn cảm hứng, các phương tiện biểu đạt và các thông điệp truyền tải. Phong cách đương đại bao gồm nhiều phong cách con như Abstract Expressionism, Minimalism, Conceptual Art, Street Art… Một số ví dụ nổi tiếng của phong cách đương đại là [No. 5, 1948] của Jackson Pollock, [Untitled (Skull)] của Jean-Michel Basquiat hay [The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living] của Damien Hirst.

Hội họa là một ngành nghệ thuật sử dụng màu vẽ để thể hiện ý tưởng nghệ thuật. Hội họa có lịch sử lâu dài và phong phú, có nhiều thể loại, kỹ thuật và phong cách khác nhau. Hội họa là một ngôn ngữ để truyền đạt ý tưởng, cảm xúc và thông điệp của người nghệ sĩ. Hội họa là một nguồn cảm hứng và giáo dục cho con người.